Wybór przyszłej mamy

Jesienne sympozjum naukowo-szkoleniowe zorganizowane pod patronatem Lubelskiego Uniwersytetu Medycznego, dotyczyło zagadnień związanych z suplementacją w okresie okołokoncepcyjnym.

Jeden z bardziej poruszających wykładów wygłosił profesor dr hab. n. med. Romulad Dębski, zwracając uwagę słuchaczy na rolę kwasu foliowego dla właściwego rozwoju płodu. W 2009 r. w Wielkopolsce kwas foliowy przed pierwszą ciążą przyjmowało tylko 23% kobiet. Statystyki ogólnopolskie mówią o 17% kobiet przyjmujących odpowiednią dawkę kwasu foliowego w okresie planowania ciąży. Tymczasem najbardziej znanym powikłaniem niedoborów substancji odżywczych u kobiet w okresie ciąży są wady cewy nerwowej u rozwijającego się w jej łonie płodu.

Wadom można zapobiec
Istnieje szereg konsekwencji niedoboru tego pierwiastka – od zahamowania wzrostu i odbudowy komórek, przez niedokrwistość, ciągłe uczucie zmęczenia, kłopoty z koncentracją, po niepokój, stany lękowe, a także znaczne obniżenie apetytu, a co za tym idzie - masy ciała.

Potencjalne niedobory kwasu foliowego w organizmie przyszłej matki niosą, jak wspomniano wcześniej, duże ryzyko powikłań w rozwoju płodu. Mamy wówczas do czynienia ze znacznie podwyższonym ryzykiem urodzenia dziecka z wadą cewy nerwowej, taką jak: rozszczep kręgosłupa, przepuklina oponowo-rdzeniowa czy też bezmózgowie. Cewa nerwowa jest jedną z pierwszych struktur układu nerwowego, to zawiązek mózgu i rdzenia kręgowego. Do zamknięcia jej dochodzi pomiędzy 22-28 dniem od momentu poczęcia.
Aktualne zalecenia naukowców

Problem wrodzonych wad cewy nerwowej dotyka 1-2 przypadków na 1000 ciąż. Obowiązujące w naszym kraju zalecenia istnieją od dość dawna: wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, planujące ciążę, czy raczej nie wykluczające zajścia w ciążę, powinny przyjmować 400 mikrogramów (mcg) kwasu foliowego dziennie. Suplementację należy rozpocząć najpóźniej na 4 tygodnie przed poczęciem i kontynuować przez pierwszy trymestr. Kobiety, które urodziły wcześniej dziecko z wadą lub przyjmują leki przeciwpadaczkowe, muszą przyjmować dawkę 10 razy większą, czyli 4 mg na dobę. Nie można lekceważyć tego, że natura rządzi się swoimi prawami – kobieta w wieku rozrodczym powinna być świadoma potencjalnej możliwości zajścia w ciążę. Dbałość o dostarczanie organizmowi odpowiedniego poziomu kwasu foliowego przez kobiety mogące zajść w ciążę, to równie ważny temat, jak profilaktyka raka piersi. Początkowo, kiedy zaczęło być głośno o roli samobadania, zakłopotane były nie tylko pacjentki, ale i ich lekarze.

Co lepsze - kwas foliowy czy metafolina?
Foliany występują w wielu postaciach. Wiele się mówi o rzekomej przewadze metafoliny nad kwasem foliowym w zapobieganiu wadom cewy nerwowej, szczególnie u płodów, których matki należą do podwyższonej grupy ryzyka. W Bonn przeprowadzono badania na zdrowych kobietach nie będących w ciąży, mające na celu porównanie wysycenia krwinek przez kwas foliowy i metafolinę. Po około 6-8 tygodniach suplementacji zarówno w grupie kwasu foliowego, jak i metafoliny osiągnięto poziom bezpieczny (906 nmol/L). Dopiero po 24 tygodniach uzyskano wyższe stężenie folianów w krwinkach przy suplementacji metafoliną w porównaniu z kwasem foliowym. Ale kliniczne wynik ten nie jest znaczący. Kobieta musiałaby stosować pół roku przed zajściem w ciążę metafolinę, aby osiągnąć wyższe stężenie, a i tak przy obu formach osiągnąć można poziom bezpieczny przy suplementacji trwającej 6 tygodni. Natomiast ważny i ciekawy jest inny parametr oceniany w badaniu, czyli stężenie w osoczu. Dlaczego? Otóż biorąc pod uwagę rozwój płodu, to właśnie osocze jest środkiem zapewniającym foliany embrionowi. Tutaj nie było żadnych różnic statystycznych w poziomach kwasu foliowego i metafoliny.

Może się oczywiście okazać, że metafolina jako jeden z folianów wykazuje taki sam efekt w redukcji wad cewy nerwowej, co syntetyczny kwas foliowy, ale jak dotychczas nie ma na to jednoznacznych dowodów. Należy jednak wiedzieć, iż metafolina nie była badana na kobietach w ciąży w przeciwieństwie do kwasu foliowego. W związku z tym to syntetyczny kwas foliowy ma udowodnioną skuteczność w redukcji wad cewy nerwowej.